recenzje

wywiady

z wysokiej półki

rozmaitości

galerie „przeciągu”

archiwum

archiwum aktualności

wyślij do redakcji

zespół redakcyjny

wydawca

interesujące odnośniki

wejdź na F O R U M

Zmień skórkę:
       

Terry Pratchett urodził się 28 kwietnia 1948 r. w Buckinghamshire, w Anglii. Jako trzynastolatek zadebiutował w szkolnej gazetce opowiadaniem The Hades Business, które dwa lata później zostało wydrukowane w Science Fantasty. W 1965 r. rozpoczął pracę jako dziennikarz. Szukając cichego i spokojnego zajęcia został rzecznikiem prasowym Centralnego Zarządu Wytwarzania Elektryczności (Central Electricity Generating Board). W 1987 r. na dobre zrezygnował z pracy dziennikarza, aby zająć się pisaniem książek.

Jego pierwsza powieść – The Carpet People – ukazała się w 1971 r. Następne – The Dark Side of teh Sun (1976) i Strata (1981) uczyniły go jednym z najpoczytniejszych pisarzy fantasy.
W 1983 r. ukazała się pierwsza jego powieść z cyklu „Świat Dysku” – The Colour of Magic (Kolor magii). Do tej pory seria liczy już prawie 30 pozycji. Oprócz tego, Pratchett stworzył jeszcze dwa cykle książek dla dzieci: o Nomach i o Johnnym Maxwellu. Dwie książki napisał wspólnie z innymi autorami: Dobry Omen (1990) z Neilem Gaimanem i The Unadulterated Cat (1989) z Gray Jolliffe.
Za swoją twórczość został uhonorowany licznymi nagrodami. Jego książki zostały przetłumaczone na 27 języków.

Oto, proszę państwa, z pustki kosmicznej wynurza się olbrzymi żółw. Stojące na jego skorupie słonie podtrzymują… płaską Ziemię. Świat ów zaludniają sprytne czarownice, leniwi magowie, bohaterowie-nieudacznicy, Śmierć (mówiąca, przepraszam, PRZEMAWIAJĄCA tylko dużymi literami „bo tak jest zabawniej”), baśniowe stworzenia… Czy to jakiś żart? Ależ skąd! Oto Świat Dysku – tło dla najzabawniejszych przygód w tej części wszechświata.

Każdy, kto czytał przynajmniej jedną część serii „Świat Dysku” autorstwa Terry’ego Pratchetta, inaczej spojrzy na literaturę fantasy. Powiem więcej – na długo pozostanie jej zagorzałym fanem. Kim jest człowiek, który swoimi książkami wywołał niemałą rewolucję w fantastyce, powołując do życia najkomiczniejszy ze światów?

Terry Pratchett z zawodu jest dziennikarzem. Pisać może więc zawsze i wszędzie. Na pytanie o konkretne przyzwyczajenia związane z pracą odpowiedział: Nauczyłem się nie nabywać żadnych konkretnych przyzwyczajeń związanych z pisaniem. Wszystko, czego potrzebuję to klawiatura. No i muszę być obudzony.
Jak sam przyznaje, pisanie książek o Świecie Dysku ma wiele wspólnego z jego profesją. W obu przypadkach nieodzowny jest dobry zmysł obserwacji.
Czy zatem każdy nim obdarzony może zostać pisarzem? Według Pratchetta Tak, jeśli będzie miał dużo szczęścia.
On sam miał go bardzo dużo – swoje pierwsze opowiadanie opublikował w wieku trzynastu lat.
Pierwsza część Świata Dysku – Kolor magii – pojawiła się jednak ponad 20 lat później – w 1983 r.
Od samego początku seria okazała się być inną od typowych opowieści fantastycznych. Przede wszystkim – zabawniejszą. Płaska Ziemia, wraz z mieszkańcami, jest odbiciem naszego świata w krzywym zwierciadle. Satyra na dziwactwa ludzkości i inteligentny humor tych książek u każdego wywołają paroksyzmy śmiechu. Jednak pisarz przyznaje, że tylko raz śmiał się z własnego dowcipu.
Świat Dysku nie jest jednak zbiorem parodii – jest raczej zbiorem „rezonansów”, reakcji autora na rzeczywistość. Toteż postacie książek Pratchetta wydają się żyć własnym życiem.
Czy nie wymykają się czasem spod kontroli?
Nie, gdyby któraś chciała zbuntować się i wyjść na wolność, zabiłbym ją – brzmi odpowiedź autora. – Chociaż czasami bohaterowie mogą reagować zgodnie z ICH naturami. Myślę, że stworzyłem je w ten właśnie sposób.
A gdyby Terry Pratchett jakimś magicznym sposobem sam znalazł się w Świecie Dysku, kim by został? Podejrzewam, że przestępcą. Najprawdopodobniej złodziejem. Zawsze myślałem o sobie jako o kimś obdarzonym swego rodzaju naturą przestępcy.

Ponadto Pratchett wprowadził w swoich powieściach coś, co nazwał „narrative causality”. Oznacza to, że bohaterowie wiedzą, że są częścią powieści, że mają rolę do odegrania. Czy zatem my także jesteśmy aktorami w teatrze świata? Kto mówi o tym, co każde mu zakładać maski w różnych sytuacjach życiowych? W tym względzie nie różnię się od kogokolwiek innego. Przez ostatnich parę lat odgrywam rolę popularnego pisarza. I myślę, że jestem teraz w tym dość dobry.
Oprócz powieści, których akcja toczy się na Dysku, Pratchett na początku swojej kariery napisał także dwie książki z gatunku science fiction ( Strata i The Dark Side of the Sun). Dlaczego pisze bardziej w konwencji fantasy niż sf? Moje książki są całkowicie w gatunku fantasy. Science fiction jest szczególnym sposobem patrzenia na świat. Świat dysku taki nie jest. Sf w swoim dosłownym sensie opisuje naturę człowieka i jego technologię.
Świat Dysku jest natomiast przekształceniem cywilizacji stworzonej przez człowieka w komedię satyryczną. Zabawną, ale pozwalającą spojrzeć na rzeczywistość bardziej z przymrużeniem oka, pod trochę innym kątem.

Ola K. Woźniak
zdjęcia: Marek Zakrzewski

przeciąg 4/53 2004

29.09.2006	Smoka raz proszę	Barbara Oleszek
17.02.2006	XIII Ogólnopolskie Forum Teatrów Szkolnych PRACA Z DZIEĆMI UCZY POKORY	Magda Kwiatkowska
15.12.2005	BIEGAĆ KAŻDY MOŻE	Tomasz Bendlewski
07.06.2005
06.05.2005	Dwa teatry Pawła Sz.	Magdalena Kwiatkowska
20.04.2005	ŚWIAT WEDŁUG GRABAŻA	Agnieszka Filipiak & Mateusz Pilarczyk
24.10.2004	Ziemia jest PŁASKA	Ola K. Woźniak
07.05.2004	Z Kayah. Krótka rozmowa rozmowa o kobiecości	Tomek Jopek & Helen
27.05.2002	Krystyna Feldman i jej „Niewdzięczny Kochanek”	Julia Szmyt