W bieżącym, 2007 roku będziemy obchodzić stulecie światowego skautingu. Z tej okazji warto przytoczyć w dużym skrócie początki harcerstwa.

Był rok 1900. Sława Imperium Brytyjskiego, w tamtych czasach niezmierzonego, była „podmywana” przez burskich partyzantów w Afryce w ramach II Wojny Burskiej. Po bitwach pod Spion Kop, Dundee i Elangdslaate, bohaterska obrona miasta Mafeking oraz trwające 217 dni odpieranie ataków kilkakrotnie liczniejszych sił Burów uratowało honor Wielkiej Brytanii i przysporzyło ogromnej sławy w kraju, dowódcy defensywy, płk Robertowi Baden-Powellowi. Jeden z aspektów sukcesu był bardzo ciekawy. Baden-Powell w czasie walki utworzył specjalny oddział, składający się z kilkunastoletnich chłopców. Ich zadaniem było głównie zdobywanie informacji o przeciwniku, ale także pełnienie funkcji łączników i skromnej pomocy medycznej. Ten awangardowy eksperyment pokazał, że właśnie nastolatek, obarczony odpowiedzialnym zadaniem, nie przerastającym go pod względem predyspozycji fizycznych, wykona je bardziej efektywnie niż doświadczeni żołnierze. Tak zrodził się pomysł o harcerstwie.
Kilka lat po później Baden-Powell rezygnuje z wojskowej kariery. Zachęcony popularnością napisanej przez siebie książki „Aids to scouting” (wskazówki dla wywiadów) oraz chcąc przeciwdziałać złemu systemowi wychowawczemu wśród angielskich dzieci ulicy, decyduje się założyć pierwszą na świecie organizację skautową. 14 lipca 1907 r. zbiera grupę 22 chłopców i razem z nimi wyjeżdża na pierwszy obóz harcerski na wyspę Brownsea w płd. Anglii. Tam, wzorując się na obserwacjach przeprowadzonych z czasów swej służby wojskowej w Indiach, dotyczących działania żołnierzy w małych jednostkach dzieli uczestników na 4 zastępy. Nadaje im nazwy: Wilki, Żubry, Łosie i Kruki. Członków oddziałów obarcza zadaniem, aby w miarę możliwości... posiąść pozytywne cechy tych zwierząt. Na obozie chłopcy uczą się rąbania drewna, stawiania namiotów, spostrzegawczości, orientacji w terenie, tropienia oraz zacierania śladów, podchodzenia, a to wszystko w konwencji gier i zabaw terenowych, tzw. harców, ćwiczących sprawność fizyczną. Baden-Powell bowiem zastosował metodę wychowawczą, ujętą powiedzeniem „w zdrowym ciele – zdrowy duch” – rewolucyjną w ówczesnej Anglii. Jednak nie zapominał również o kształtowaniu umysłów ch ł opców oraz o sferze mentalnej. Każdy dzień kończył się śpiewaniem piosenek przy ognisku oraz katolicką modlitwą. Obóz kończy się 9 sierpnia i okazuje się ogromnym sukcesem.
Baden-Powell rok później pisze poradnik „Scouting for boys” („Skauting dla chłopców”) – zawierający podstawowe zasady, jakimi powinna się kierować drużyna skautowa z drużynowym na czele. Objaśnia w nim niezbędną strukturę skautingu – system zastępowy, motywację, jaką trzeba dać druhom, aby wypełniali powierzone zadania, szereg czynników wpływających na generowanie harcerskiego ducha w pracy z drużyną. Książka zostaje przyjęta z entuzjazmem na całym świecie. Już w 1908 r. powstają drużyny skautowe w Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, w 1909 w Indiach, Chile, Argentynie i Brazylii. O ile w 1909 r. na I zlocie skautów w Anglii pojawia się 11 000 osób, tak w 1910 r. organizacja skautowa liczyła już ok. 100 000 członków. W 1909 r. założono także organizację skautek, czyli skauting dla dziewczyn. Przywódczynią tego ruchu była początkowo siostra Roberta Boden-Powella, Agnes.
W historii XX wieku skauting na całym świecie, później w Polsce przekształcony w harcerstwo, odbił niezwykle znaczące piętno. Harcerze pomagali nie tylko w czasie Powstania Warszawskiego, czy całej II Wojny Światowej. Harcerz zawsze był i będzie synonimem osoby ochoczej, niosącej pomoc każdemu człowiekowi, radosnej i pogodnej. Harcerstwo jest fenomenem jedynym w skali światowej i tylko dzięki temu tak szybko podbiło serca na całym świecie – czyni ono młodych ludzi, a więc cały świat, piękniejszymi. I dlatego ojcu harcerstwa – Robertowi Baden-Powellowi, należy się wieczny hołd.
Jestem harcerzem w Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej od dwóch lat. Od początku byłem zafascynowany tym ruchem. Mam nadzieję, że za pośrednictwem tego artykułu, także inni poczują fantastyczny smak harcerskiego kręgu i zdecydują się, że chcą przeżyć Przygodę Życia.

Jan Zujewicz
przeciąg 1/64 2007